BROJ 1
NEBOJŠA NIKOLIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:620.18:621.793=861
Analiza morfologija elektrohemijski dobijenih magnetnih nanokontakta i njihova magnetorezistencija
Izvod
U radu su analizirane morfologije elektrohemijski dobijenih nanokontakata gvožđe – gvožđe, kobalt – kobalt i Ni81Fe19 – Ni81Fe19 (permaloj – permaloj). Dobijeni nanokontakti pokazuju visoke vrednosti balističke magnetorezistencije. Pokazano je da nije moguće uspostaviti vezu između određene morfologije nanokontakta i efekta balističke magnetorezistencije (BMR efekta). Dobijeni magnetni kontakti su pokazali malu stabilnost, tako da je neophodno uložiti dodatne napore na ispitivanju mogućih korozionih procesa na njima, kao i na mogućoj njihovoj zaštiti.
ANALYSIS OF MORPHOLOGIES OF MAGNETIC NANOCONTACTS OBTAINED BY ELECTROCHEMICAL DEPOSITION AND THEIR MAGNETORESISTANCE
Abstract
In this work, morphologies of Fe – Fe, Co – Co and Ni81Fe19 – Ni81Fe19 nanocontacts obtained by the electrodeposition were analyzed. The obtained nanocontacts showed a very large ballistic magnetoresistance. It was shown that it is not possible to give the correlation between morphologies of nanocontacts and the effect of ballistic magnetoresistance. The stability of the obtained magnetic nanocontacts was very small. For that reason, corrosion processes on magnetic nanocontacts, as well as possible their protection must be investigated.
SUZANA CAKIĆ 1, ČASLAV LAČNJEVAC 2, LJILJANA RAŠKOVIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:667.6.097.332=861
Novija dostignuća u vodenim dvokomponentnim lakovima primenom nekalajnih katalizatora
Izvod
Upotreba vode umesto organskog rastvarača u premaznim sredstvima je znatno povećana. Ovo je posledica sve većih zahteva za zaštitu životne sredine, kao i uspešnosti vodenih premaza u zaštiti materijala organskim prevlakama. Glavni aspekt u razvoju vodenih dvokomponentnih poliuretanskih sistema (2K-PUR) je prvobitno naći metode za sprečavanje neželjene sekundane reakcije sa vodom i dobijanje najboljeg umrežavanja. Korišćenjem nekalajnih katalizatora ova rekcija je svedena na minimum.U tom smislu praćen je i uticaj različitog indukcionog vremena posle mešanja komponenti na tvrdoću filmova, korišćenjem različitih nekalajnih katalizatora. Dobijeni rezultati pokazuju da je moguće ostvariti optimalne fizičko-mehaničke osobine korišćenjem katalizatora koji selektivno katalizuju izocijanat-poliolnu reakciju.
Ključne reči: vodeni premazi, umrežavanje, katalizatori, indukciono vreme, tvrdoća po Kenigu
NEW ACHIEVEMENTS IN AQUOEUS TWO-COMPONENT VARNISH PAINTS BY USE OF NON-TIN CATALYSTS
Abstract
The use of water instead of organic solvent in coating paints is considerably increased. It is the consequence of the increasingly high standards for the environment protection as well as of the efficiency of aqueous coatings in the protection of materials by organic coatings.
The main aspect in developing the aqueous two-component PU systems is first of all to find methods for preventing unwanted secondary reactions with water and obtaining the best reticulation. This reaction is reduced to a minimum by use of non-tin catalysts. In this respect, the effect of different induction time after mixing of the components on hardness of the films has also been observed and it has been done by use of various non-tin catalysts. The obtained results show that it is possible to achieve the optimal physical-mechanical properties using the catalysts that selectively catalyze the isocyanate-polyol reaction.
Key words: aqueous coatings, catalysts, reticulation, induction time, and hardness according to König
BISENIJA PETROVIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:620.183.2:669.14.018=861
Problemi pri programiranom taloženju hroma iz samoregulišućih elektrolita
Izvod
Programirano elektrolitičko taloženje hroma ispitivano je u samoregulišu-ćim elektrolitima. Tokom istraživanja uočeni su izvesni problemi u odvijanju procesa taloženja koji se značajno odražavaju na svojstva prevlaka hroma. Prikazan je uticaj pripreme površine, procesnih parametara (režima struje, sastava, mešanja i temperature elektrolita) i stanja anoda na pojavu problema pri elektrolitičkom taloženju hroma. Koncentracije elektrolita su menjane, a korišćeni su dodaci: stroncijum- sulfat i kalijum-silikofluorid. Hrom je taložen na uzorke od čelika u sistemu plan-paralelnih ploča. Ispitivana su osnovna svojstva prevlaka (izgled, prianjanje, debljina, raspodela debljine po površini i morfologija).
Ključne reči: programirano taloženje, prevlake hroma, samoregulišući elektroliti, pasivira-nje anoda, stroncijum-sulfat, kalijum-silikofluorid, izgled prevlake, prianjanje, debljina, ras-podela debljine po površini, morfologija.
PROBLEMS OF PROGRAMMED DEPOSITION OF CHROMIUM FROM SELF-REGULATING BATHS
Abstract
Programmed electrodeposition of chromium from self-regulating baths were investigated. During the investigation certain problems of chromium electrodeposition process occured. They have important effect on the properties of chromium coatings. The effect of surface preparation, process parameters (the current regime, the composition, mixing and temperature of solutions) and anodes condition on problems of chromium electrodeposition was presented. Baths additions, strontium sulphate and potassium silicofluoride, were used. Chromium was deposited on specimens of steel in system of plane-parallel electrodes. The basic properties of coating (appearance, thickness, distribution of deposits on surface and morphology) were investigated.
Key words: programmed deposition, chromium coating, self-regulating bath, passive anode, strontium sulfate, potassium silicofluoride, appearance, thickness, distribution of deposits on surface, morphology
BILJANA BOBIĆ, BORE JEGDIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:620.183.2:669.14.018=861
Piting korozija nerđajućih čelika deo I: Teorijske osnove i metode ispitivanja
Izvod
Dat je prikaz teoretskih osnova piting korozije nerđajućih čelika, uz razmatranje osobina pasivnih filmova. Takođe, prikazani su uslovi za obrazovanje i rast metastabilnih i stabilnih pitova. Razmotren je uticaj različitih oksi anjona (OH-, SO42-, NO3- itd.), kao i uticaj temperature na piting koroziju nerđajućih čelika u rastvorima hlorida. Opisane su neelektrohemijske i elektrohemijske metode za određivanje kvantitativnih pokazatelja piting korozije.
Ključne reči: nerđajući čelici, korozija, piting korozija, metode ispitivanja.
PITTING CORROSION OF STAINLESS STEELS PART I: THEORETICAL BASES AND TESTING METHODS
Abstract
Theoretical aspects of the stainless steels pitting corrosion were presented taking into account pasive film formation as well as conditions for metastable and stable pits formation and growth. The effect of temperature and different oxyanions (OH-, SO42-, NO3- etc.) on stainless steels pitting corrosion in chloride solutions was considered. Nonelectrochemical and electrochemical methods for quantitative examination of pitting corrosion were described.
Key words: stainless steels, corrosion, pitting corrosion, testing methods.
NATAŠA TRIŠOVIĆ, LJILJANA GAJIĆ-KRSTAJIĆ, TOMISLAV TRIŠOVIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:627.795.3:667.661.23’44.3=861
Dobijanje razdelnog sloja u procesu dobijanja alata za brizganje i presovanje plastičnih masa postupkom elektroformiranja
Izvod
U ovom radu je optimizovana tehnika dobijanja razdelnog sloja u procesu dobijanja alata za oblikovanje plastičnih masa postupkom elektroformiranja. Cilj je bio da se dobije što tanji sloja koji najmanje utiče na tačnost reprodukovane kopije. Ispitane su dve tehnike dobijanja razdelnog sloja i to: hemijska pasivacija u 2% bihromatu i nanošenje koloidnog sloja u 5% rastvoru albumina u etanolu. Dobijeni su zadovoljavajući rezultati, jer su dobijene kopije sa tačnošću od oko 50 nm u odnosu na model na kome se obavlja taloženje.
FORMATION OF THE SEPARATION LAYER IN THE PRODUCTION OF TOOLS BY ELECTROFORMING
Abstract
The procedure for the formation of the separation layer in the production of tools by electroforming is optimized. The goal was to make very thin layer in order to achieve high precizion in reproducing of the model. Two techniques for preparation of the separation layer were investigated: chemical passivation in 2% bichromate solution and deposition of the colloid layer in 5% solution of albumin in ethanol. The precizion of the copies obtained in this work was about 50 nm, what is considerd to be acceptable.
IVAN ESIH
Stručni rad [PDF]
UDC:621.793″20″=20
Galvanostegija u 21. stoljeću
Izvod
Galvanostegija, tj. tehnologija elektrolitičkog nanošenja metalnih prevlaka na konstrukcijske materijale, nastala je početkom 19. stoljeća, isto-dobno s galvanoplastikom koja služi za elektro-litičko izlučivanje metalnih ljuštura na modele koji se kasnije uklanjaju, što omogućuje vjernu repro-dukciju reljefa i oblika modela, a time i njegovo kopiranje. Budući da se galvanostegija i galvano-plastika baziraju na istom principu (katodnoj re-dukciji iona), često se za njih primjenjuje za-jednički naziv galvanotehnika. Njezin je nastanak i razvoj uvjetovan otkrićem galvanskih članaka (A. Volta pri kraju 18. stoljeća), tj. izvora isto-smjerne struje. Ubrzo je ustanovljeno da ona pri protoku kroz vodljive teku ćine izaziva elektrolizu, tj. kemijske promjene, što se odmah pokušalo teh-nički iskoristiti, i to najprije za galvansko poz-laćivanje nakita (Brugnatelli 1805. g.). U prvoj tre-ćini 19. stoljeća mnogi su istraživači intenzivno proučavali elektrolizu, što je dovelo do otkrića Faradayevog zakona (1833. g.). 30 -tih godina 19. stoljeća proširila se komercijalna primjena gal-vanotehnike po svim naprednim zemljama. Prve patente na tom području prijavio je B. S. Jakobi u Rusiji za reprodukciju umjetničkih djela galvano-plastičkim izlučivanjem Cu-ljuštura na nemetalne modele (1837. g.).
GALVANOSTEGIA IN THE 21st CENTURY
Abstract
Galvanostegia, Technology electrolytic metal coating on construction materials, was created in the early 19th century, while a serving for electroforming electrolyte secretion metal shell of the models that are later removed, what allows faithful reproduction of the relief and shape of the model and thus its copying. Since galvanostegija and electroforming are based on the same principle (cathodic reduction of ions) is often applied to them the common name Electroplating. Its emergence and development conditioned by the discovery of galvanic articles (A. Volta at the end of the 18th century), ie. DC power source. He soon found that she at a flow rate through the conductive fluid causes electrolysis, ie. chemical changes, they immediately tried to technically exploited, primarily for galvanic plating jewelry (Brugnatelli 1805 g.). In the first third of the 19th century, many researchers have extensively studied electrolysis, which led to the discovery of Faraday’s Law (1833 g.). 30-ties years of the 19th century spread commercial application Electrodeposition in all advanced countries. The first patents in the area reported the S. B. Jakobi in Russia for reproduction of works of art galvanoplastic excretion Cu-shells of the non-metal models (1837 g.).
SLAVKO MENTUS
Stručni rad [PDF]
UDC:620.183:62 – 335=861
Ispitivanje brzine korozije ventilnih metala u ranoj fazi formiranja pasivnog oksidnog sloja
Izvod
Grupu ventilnih metala sačinjavaju Ti, V, Zr, Nb, Mo, Hf, Ta i W(1). Kako se radi o elementima vrlo negativnih standardnih elektrodnih potenci-jala, oni mogu da grade površinske oksidne filmo-ve direktnom redukcijom vode i vazdušnog kiseo-nika. Oksidni filmovi su kompaktni i hemijski ot-porni [2] i imaju, naročito oni na titanu i tanta-lum,veliku ulogu u fotoelektrohemiji i elektronici [3]. Pošto debljina oksidnog filma koji je produkt korozije tokom vremena permanentno raste, koro-zioni parametri se menjaju tokom vremena i stoga uobičajena metoda polarizacionog otpora [4], koja podrazumeva stacionarne vrednosti korozionih pa-rametara, nije pogodna za merenje brzine korozije. U ovom radu je pokazano da ciklična voltametrija može da se primeni za merenje brzine korozije ventilnih metala u ranoj fazi kada su promene ko-rozionih parametara najbrže. Metoda se zasniva na potenciodinamičkom merenju količine elektriciteta utrošenog na spontano formiranje oksidnog filma. Na sličan način ciklična voltametrija je korišćena za ispitivanje brzine rastvaranja oksidnih filmova na titanu u različitim elektrolitičkim sredinama [5].
TESTING OF THE CORROSION RATE OF THE VAVLE METAL IN THE EARLY THE PROCESS OF FORMATION OF PASSIVE OXIDE LAYER
Abstract
The group consists of the valve metals Ti, V, Zr, Nb, Mo, Hf, Ta i W[1]. Since these are the elements of a very negative standard electrode potential, they can grade surface oxide films by direct reduction of water and air oxygen. Oxide films are compact and chemical-resistant [2] and have, in particular those on titanium and tantalum, a large role in fotoelektrohemiji and electronics [3]. Since the thickness of the oxide film, which is a product of corrosion over time, continuing to grow, corrosion parameters change over time and therefore the usual method of polarization resistance [4], which includes the fixed parameter values of corrosion, is not suitable for measuring the corrosion rate. In this paper, it is shown that cyclic voltammetry can be applied to measure the corrosion rate of the valve metal in the early stages when changes of corrosion parameters fastest. The method is based on potentiodynamic measurement of the quantity of electricity consumed in the spontaneous formation of the oxide film. In a similar way, cyclic voltammetry was used to test the dissolution rate of oxide films on titanium in different electrolytic environments [5].
ANDRZEJ KOWAL
Stručni rad [PDF]
UDC:620.193.197:621.794.44=20
Application of STM and AFM techniques for the investigation of corrosion processes and materials protection
Abstract
The Scanning Tunneling Microscope (STM) uses the quantum tunneling effect to determine the distance between the probe and the surface. A very sharp metal tip is brought close (0.5 – 1 nm) to the sample and a small potential difference is applied between them. Resulting tunneling current depends exponentially on the distance. When the tip is scanned line by line above the sample, the topography of the surface can be determined. STM is a technique that allows the investigation of electrically conducting surfaces. In Atomic Force Microscopy (AFM) the topography is mapped out by measuring the mechanical force exerted on the tip due to the tip – surface interaction. AFM has the capability to determine the surface structure of conducting and insulating materials. Both techni-ques can be used in a vacuum, in air and in liquids.
PRIMENA STM I AFM TEHNIKA ZA ISPITIVANJE PROCESA KOROZIJE I ZASTITE MATERIJALA
Izvod
Skenirajući mikroskop (STM) koristi tunel efekat da se utvrdi rastojanje između sonde i površine. Veoma oštar metalni vrh dovodi se na 0,5 – 1nm do uzorka i mala potencijalna razlika se primenjuje između njih. Rezultirajuća tuneling struja zavisi eksponencijalno od udaljenosti. Kada metalni vrh skenira liniju po liniju iznad uzorka, može se odrediti topografija površine. STM tehnika omogućava istragu električno provodnih površina. Kod atomske mikroskopije (AFM) topografija je zacrtana merenjem mehaničkih sila koje deluje na vrhu zbog interakcije vrh – površina. AFM tehnika ima sposobnost da odredi površinske strukture provodnih i izolacionih materijala. Obe tehnike se mogu koristiti u vakuumu, u vazduhu i u tečnostima.
N. V. KRSTAJIĆ1, T. TRIŠOVIĆ,
LJ. GAJIĆ-KRSTAJIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:620.193.4:669.22.094.373=861
Korozioni aspekti nano-katalizatora na bazi plemenitih metala
Izvod
U poslednjih deset godina došlo je do snažnog razvoja različitih tipova gorivnih spregova kao što su : spregovi sa čvrstim polimernim elektroltima, visoko- temperaturni gorivni spregovi, spregovi sa čvrstim elektrolitima na bazi oksida metala, fosforni gorivni spregovi itd. Ovaj razvoj je pre svega ostvaren primenom nano-katalizatora. U na-vedenim gorivnim spregovima koriste se katali-zatori na bazi plemenitih metala, pre svega platina i njene legure, gde srednja veličina čestica varira u opsegu od 2 – 5 nm, čime se ostvaruje izuzetno velika specifična površina katalizatora u opsegu od 20 do 120 m2/g a time i visoka radna gustina struje, po geometrijskoj površini electrode (~ 1 A / cm2).
CORROSION ASPECTS NANO-CATALYSTS ON BASIS OF NOBLE METALS
Abstract
In the last ten years there has been strong development of different types of fuel cells forming such as bracings with solid polymer elektroltima, high temperature fuel cells, cells with solid electrolytes based on metal oxides, phosphorus plating, etc. This development is primarily achieved by using nano-catalysts. In such fuel cells are used in the catalysts based on noble metals, especially platinum and its alloys, where the mean particle size varies in the range of 2 – 5 nm, which results in an extremely large specific surface area of the catalyst is in the range from 20 to 120 m2 / time it and high operating current density, according to the geometric surface of the electrode (~ 1 A / cm2).
TS. DOBREV, M. MONEV, I. KRASTEV, R. ZLATEV
Stručni rad [PDF]
UDC:669.268.7:620.183=20
An Electrochemical Method for Determination of the Corrosion Protection Ability of Chromate Films onto Zn, Zn Alloy and Cd Electroplated Coatings
Abstract
The determination of the corrosion protection ability (CPA) of chromate films onto Zn and Zn alloy coatings is carried out in chambers with neutral salt spray (NSS), and usually it continues several days.
ELEKTROHEMIJSKA METODA ZA UTVRDJIVANJE SPOSOBNOSTI ZASTITE OD KOROZIJE HROMATNIM FILMOM NA ELEKTROHEMIJSKIM PREVLAKAMA Zn, Cd i Zn LEGURA
Izvod
Utvrđivanje sposobnosti za zaštitu od korozije (CPA) za hromatne filmova na prevlakama Zn i Zn legura se vrši u komorama sa neutralnim solima u spreju (NSS) i obično seobavljaju nekoliko dana.
R. KOVAČEVIĆ, S. MILAČIĆ,
D. JOVIČIĆ, I. TANASKOVIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:616-057-099:669.01=861
Savremeni aspekti patogenetskih mehanizama delovanja metala na ljudski organizam tokom profesionalne ekspozicije
Izvod
Nalazi na mumuficiranim ostacima preistorij-skog čoveka i zapisi u staroegipatskim papirusima od pre četiri hiljade godina ukazuju da je vavilon-ska, egipatska i feničanska civilizacija poznavala neke specifične bolesti zanimanja. Upotreba olova u lončarstvu poznata je u starom Egiptu vec izme-đu 7000-5000 god. pre n.e. a Hipokrat i Nikandar opisuju abdominalne kolike i druge simptome de-lovanja olova kod radnika na livenju i ekstrakciji olova. Prvi zapisi o upotrebi žive u verskim obredi-ma potiču od Aristotela u IV veku pre n.e. a Plinije i Dioskurid opisuju stetno delovanje žive u rudni-cima i pri preradi zive i prve zaštitne “maske” u rudnicima cinabarita. U svom glasovitom delu “De morbis artificum diatriba”, objavljenog 1700. godine Bernardino Ramazzini (1633 -1714) je detaljno opisao trovanje lončara olovom i trovanje zivom pri izradi ogledala i mogu ćnost prodiranja žive kroz kožu pri upotrebi živinih masti. U XVIII veku ističu se dela Scopolija o trova-nju živom, zatim Percivala Pota o raku skrotuma kod dimničara, Cadwaladera, Huntera i Luzuirage o trovanjima olovom iz žestokih alkoholnih pića, vina i iz olovnih cevi.
MODERN ASPECTS OF PATHOGENETIC MECHANISMS OF ACTION OF HUMAN BODY DURING OCCUPATIONAL EXPOSURE
Abstract
Located on the mummified remains of prehistoric man and the records in the ancient Egyptian papyri from four thousand years ago show that the Babylonian, Egyptian and Phoenician civilizations knew of a specific disease of interest. The use of lead in pottery known in ancient Egypt between 7000-5000 years bc, a Hippocrates and Nicander describe abdominal colic and other symptoms of action lead workers at a casting and the extraction of lead. The first records of the use of mercury in religious rites derived from Aristotle in the fourth century BC a Pliny and Dioscorides describe harmful effects of mercury in mines and the treatment of the living and the first protective “mask” the cinnabar mines. In his famous work “De morbis artificum diatriba”, published in 1700, Bernardino Ramazzini (1633 -1714) is described in detail potters lead poisoning and mercury poisoning in making mirrors and can live bility of penetration through the skin with the use of mercury fat. In the eighteenth century stand out work Scopoli mercury poisoning, then Percival Pota on cancer of the scrotum with the Chimney, Cadwalader, Hunter and Luzuirage of lead poisoning of spirits, wines and from lead pipes.
BROJ 2
MOMIR ĐUROVIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:620.193.4.5-331/-332=861
Transformacija postojećih alkalnih bezcijanidnih elektrolita za cinkovanje u elektrolite za taloženje prevlake legure cink-gvožđe
Izvod
Postupci elektrohemijskog taloženja prevlaka legura cinka postaju sve interesantniji, jer su povećani zahtevi za korozivnom otpornošću prevlaka, naročito u automobilskoj industriji. Najrasprostranjenije legure cinka su: cink-gvožđe, cink-nikal i cink-kobalt. Prevlake cink-gvožđe koje se talože iz alkalnog necijanidnog elektrolita sa sadržajem gvožđa u prevlaci od 0,4-0,8 % pokazuju odličnu korozionu otpornost.
Ključne reči: prevlake legura, koroziona otpornost, gustina struje, ram, bubanj, sjaj, test u Hulovoj ćeliji, oprema.
TRANSFORMATION OF EXISTING ALKALINE NON-CYANIDE ZINC ELECTROLYTES INTO ELECTROLYTES FOR ZINC-IRON PLATING
Abstract
The zinc alloy plating technologies become more and more interesting caused by the higher requests of a better corrosion protection, especially by the automotive industry. The most common zinc-alloy platings world wide are: zinc-iron, zinc-nickel and zinc-cobalt platings. Alkaline zinc-iron plating has been developed some time later, and do provide a very good corrosion protection if deposit contains mostly between 0,4-0,8 % of iron.
Key words: alloy plating, corrosion protection, current density, rack, barrel, bright Hull-cell test, equipment
DRAGUTIN M. DRAŽIĆ1, BORE JEGDIĆ2, JOVAN P. POPIĆ1
Naučni rad [PDF]
UDC:620.197.4.7:669.267=861
Uticaj strukture metalnog hroma na njegovu elektrohemijsku i hemijsku koroziju
Izvod
Pokazano je da se u vodenim rastvorima sumporne kiseline metalni hrom rastvara elek-trohemijskim mehanizmom u skladu sa modelom Vagnera i Trauda, ali da se hrom paralelno rastvara i hemijskim mehanizmom po modelu Kolotirkina i saradnika direktim reagovanjem metala sa molekulima vode iz rastvora. Kao materijal za ispitivanje služio je krupnozrni liveni hrom, sitnozrni kovani i valjani hrom i elektrolitički istaložena hromna prevlaka. Pokazano je da su brzine elektrohemijske i hemijske korozije međusobno slične kod sva tri materijala, dok je elektrohemijska prevlaka imala oko 5 puta bržu anodnu reakciju i skoro 5 puta sporiju katodnu reakciju izdvajanja vodonika. Ove razlike posledica su svakako razlika u strukturi i kristalografskoj orijentaciji hromne prevlake prema rastvoru, što se u izvesnoj meri uočava i na primeru krupnozrne livene strukture, gde dva različita velika zrna imaju određene razlike u brzinama ovih elektrohemijskih reakcija, iako u znatno manjoj meri.
Ključne reči: hrom, hromna prevlaka, korozija u sumpornoj kiselini, elektrohemijska korozija, hemijska korozija
INFLUENCE OF THE STRUCTURE OF METALLIC CHROMIUM ON ITS ELECTROCHEMICAL AND CHEMICAL CORROSION
Abstract
It was shown that metallic chromium in aqueous solution of sulfuric acid dissolves in accord with the electrochemical mechanism proposed by Wagner and Traud, but also by a direct chemical reaction of metal with water molecules from the electrolyte, as proposed by Kolotyrkin and coworkers. The experiments in this study were carried out with three different chromium samples: large grain size cast chromium obtained from Merck Co., Germany, fine grain metallic chromium rods, obtained from Goodfellows, Pa, USA, and a 121 µm thick electroplated layer of chromium on steel. It was shown that the rates of electrochemical and chemical corrosion are close to each other and similar on all three materials, while on the electroplated chromium surfaces anodic dissolution was ca. 5 times faster than on other chromium surfaces while cathodic hydrogen evolution was ca. 5 times slower than on other chromium surfaces. These differences are obviously the consequences of the differences in the structure of electroplated chromium as contrasted to the other chromium samples. This conclusion is supported by the results obtained with the samples with two large crystal grains of different structure and orientation.
Key words: chromium, electroplated chromium, corrosion in sulfuric acid, electrochemical corrosion, chemical corrosion
Govor Ivana Esiha na pogrebu prof. Sretena Mladenovića u Beogradu 18. decembra 2004. godine
Poštovani članovi porodice, tužni prijatelji i poštovaoci pokojnika
Ovamo sam jutros stigao iz Zagreba da se poslednji put oprostim od dragog nam profesora Sretena Mladenovića. Ovdje se nalazim u dvostrukoj ulozi:
- kao poslednji predsjednik Saveza inženjera i tehničara za zaštitu materijala SFR Jugoslavije (1988 – 1991. god.)
- kao bliski prijatelj pokojnika sa kojim sam se družio tokom nekoliko decenija
JELENA B. BAJAT, VESNA B. MIŠKOVIĆ-STANKOVIĆ, MIODRAG D. MAKSIMOVIĆ
Pregledni rad [PDF]
UDC:620.197.5:669.58.14.056.91=861
Uticaj elektrohemijski taloženih legura cinka na čeliku na zaštitna svojstva epoksidne kataforetske prevlake
Izvod
Površina čelika je modifikovana elektrohemijskim taloženjem legura cinka sa elementima grupe gvožđa (Ni, Co i Fe) i prevlakom cinka, pre nanošenja kataforetske epoksidne prevlake. Ispitivan je uticaj sastava rastvora za taloženje i raznih parametara taloženja na hemijski i fazni sastav legura cinka, kao i na gustine struje korozije legura. Pokazano je da sastav rastvora za taloženje, njegova temperatura i gustina struje taloženja imaju veliki uticaj na koroziono ponašanje legura cinka, kao i na korozionu stabilnost zaštitnih sistema legura cinka / epoksidna prevlaka na čeliku. Od svih ispitivanih legura Zn-Ni legura dobi-jena taloženjem iz hloridnog rastvora sa 2 A dm-2 ima najmanju gustinu struje korozije.
Zaštitna svojstva sistema legura cinka / epoksidna prevlaka na čeliku su određivana mere-njem vrednosti otpornosti elektrolita u porama prevlake i otpornosti prenosu naelektrisanja kroz graničnu površinu metal-elektroli (metoda spektroskopije elektrohemijske impedancije (SEI)). Sorpcione karakteristike su određivane gravimetrijskim merenjima, a termička sta-bilnost termogravimetrijskom analizom. Ispitivane su brzine izdvajanja vodonika, kao prvog stupnja u kataforetskom taloženju epoksidne prevlake, na različitim supstratima, kao i kvaš-ljivost supstrata rastvorom polimera. Pokazano je kako ova dva faktora zajedno utiču na poroznost i termičku stabilnost epoksidnih prevlaka.
S obzirom na najveće vrednosti otpornosti elektrolita u porama prevlake i otpornosti preno-sa naelektrisanja kroz graničnu površinu metal-elektrolit, od svih ispitivanih legura najbolja svojstva pokazuje legura Zn-Ni a najlošija Zn-Fe. Pokazano je, takođe, da se po četak koroz-ionih procesa na čeliku, ispod prevlaka legura, najkasnije javlja u slučaju Zn-Ni legure.
Ključne reči: Elektrohemijsko taloženje, legure cinka, epoksidna prevlaka, koroziona svojstva, SEI.
THE INFLUENCE OF ELECTROCHEMICALLY DEPOSITED ZINC ALLOYS ON STEEL ON THE PROTECTIVE PROPERTIES OF CATHAPORETIC EPOXY COATINGS
Abstract
Prior to cathaporetic epoxy coating deposition steel surface was modified by chemical deposition of hot dip galvanized steel and by electrochemical deposition of zinc alloys with iron group of elements (Ni, Co and Fe). The influence of the deposition solution and different deposition parameters on the chemical content, phase structure and corrosion properties of zinc alloys was examined. It was shown that the composition of the plating bath, its temperature and the deposition current density have a big influence on the corrosion behaviour of zinc alloys, as well as on the corrosion stability of the protective system zinc alloy / epoxy coating. Among all investigated zinc alloys Zn-Ni alloy deposted from chloride bath at 2 A dm-2 exibited the best corrosion properties.
The corrosion stability of the protective system zinc alloy / epoxy coating was investigated by determining the values of pore resistance and charge-transfer resistance (obtained from impedance measurements (EIS)). Sorption characteristics were determined by gravimetric measurements and thermal stability by thermogravimetric analysis. The kinetics of hydrogen evolution on different substrates (the first step of epoxy coating electrodeposition) was determined, as well as the wettability of different substrates by polymer solution. The influence of these two factors on the porosity and thermal stability of epoxy coatings was shown.
It was shown that epoxy coating on Zn-Ni alloy obtained from chloride bath has the highest corrosion stability among all investigated protective systems (the highest values of pore resistance and charge transfer resistance), while epoxy coating on Zn-Fe alloy has the lowest corrosion stability. It was also shown that corrosion processes on the steel, under the epoxy coating, begin later on Zn-Ni.
KONSTANTIN I. POPOV, BRANIMIR N. GRGUR
Stručni rad [PDF]
UDC:620.197.6:669.058:621.793=861
Uticaj gustine izmene za procese taloženja na nastajanje tankog površinskog sloja metala na nesrodnoj podlozi
Izvod
Galvanska tehnika može da se definiše kao skup postupaka kojima se površina metala, ređe nemetala, transformiše tako da se osobine površine, od onih koje odgovaraju početnom materijalu promene u osobine istaloženog metala. Ovo može da se postigne samo ako je naneta galvanska prevlaka homogena i neporozna i ako dobro prijanja za osnovu. Da li će galvanska prevlaka odgovarati postavljenim zahtevima zavisi od mnogo faktora, od kojih je jedan gustina sruje izmene za proces taloženja, koja u velikoj meri određuje osobine galvanske prevlake, pre svega kroz nastajanje tankog površinskog sloja metala, o čemu će biti govora u ovom radu.
THE EFFECT OF DENSITY CHANGES FOR PRECIPITATION PROCESSES ON THE FORMATION OF A THIN SURFACE LAYER OF METAL ON THE SUBSTRATE NOT RELATED
Abstract
Electroplating could be defined as a group of procedures in which metal surfaces (sometime nonmetals) transforms, so the surface properties are changed from base materials to the deposited metal. This goal can be achieved only in the case when deposits are homogeneous and nonporous. Many factors determine the quality of the deposits, but exchange current density is one of the most important due to the influence on the formation of thin surface metal films.
Miomirka Anđić, SITZMS
Sreten Mladenović – naš profesor [PDF]
Jutra se rađaju na Istoku
Sva tela u prirodi teže ka minimumu energije i stanju ravnoteže, što važi i za metale koji će uvek prelaziti u svoje okside, pa koroziju nikada nećemo moći da pobedimo. Korozija je bolest i destrukcija materijala i neizbežna je kao i smrt. Možda ćemo pronaći neke nove metode zaštite, i ko kaže da je kraj ustvari kraj. Ako je sve u kružnom kretanju, ako se sve pretvara u neke oblike energije, onda na toj putanji ne postoji početna i krajnja tačka, sve je i Izvor i Ušće.
MIOMIR G. PAVLOVIĆ, MILORAD V. TOMIĆ, LJUBICA J. PAVLOVIĆ
Naučni rad [PDF]
UDC:620.197.6:669.228.687.72=20
Electroplating of silver onto aluminum and its alloys
Abstract
In this paper the structural characteristics of silver coatings electrodeposited as final coatings onto aluminum were shown. The copper coating was electrodeposited as a basic coating directly onto aluminum. Afterward, nickel and copper coatings from acidic bath were deposited. Silver was electrodeposited on the acidic bath copper coating. Also the influence of fluorides in the solution for direct electrodeposition of basic copper coating on the structure of the final silver coatings was investigated. Structural characteristics of basic copper coatings and final silver coatings were examined with scanning electron microscopy (SEM). Silver coatings can be succesfully electrodeposited as a final coating onto aluminum with nickel and copper intercoatings.
Key words: electroplating of silver, chemical preparation, final coating, scanning electron microscopy (SEM)
ELEKTROHEMIJSKO TALOŽENJE PREVLAKA SREBRA NA ALUMINIJUM I NJEGOVE LEGURE
Izvod
U ovom radu su prikazani morfologija i strukturne karakteristike elektrohemijski istaloženih prevlaka srebra, kao završnih prevlaka, na aluminiju i njegovim legurama. Bakarna prev-laka je elektrohemijski taložena neposredno na aluminijum kao osnovna prevlaka. Nakon toga, prevlaka nikla i prevlaka bakra iz kiselog kupatila je takođe elektrohemijski taložena. Na ovaj sistem prevlaka taložena je prevlaka srebra. U radu je takođe je ispitivan uticaj fluorida u elektrolitu za direktno taloženje prevlaka bakra na strukturu završne prevlake srebra. Morfologija i strukturne karakteristike istaloženih prevlaka su ispitivane skeni-rajućom elektronskom mikroskopijom (SEM). Pokazano je da se srebrne prevlake mogu us-pešno nanaositi kao završne prevlake na aluminijum i njegove legure sa međuprevlakama bakra i nikla.
Ključne reči: elektrohemijske prevlake srebra, hemijska priprema, završna prevlaka, skenirajuća elektronska mikroskopija (SEM)
SLAVKA STANKOVIĆ, MILAN VOJNOVIĆ
Naučni rad [PDF]
UDC:620.193.4:669.5=861
Korozija cinka u blisko neutralnim rastvorima EDTA
Izvod
Ispitivana je kinetika katodne (reakcija izdvajanja vodonika – riv) i anodne (reakcija rastvaranja cinka – rrc) polureakcije korozije cinka u blisko neutralnim rastvorima etilendiamintetrasirćetne kiseline (EDTA –H4Y) uz sistematsko variranje sastava: (i) pri različitim pH vrednostima (pH=3-10) i konstantnoj ukupnoj molarnoj koncentraciji EDTA (cM (H4Y) = const) i (ii) pri različitim vrednostima cM (H4Y) (0,05-0,20 mol dm-3) i pH= constant.
Katodne i anodne polarizacione krive polureakcija korozije cinka određene su koristeći galvanostat- sku stacionarnu voltametriju. Potencijali i gustine struje korozije određeni su grafički iz katodnih i anodnih polarizacionih krivih u oblasti nižih gustina struje (približno 10-5-5⋅10-4 Acm-2), a potencijali korozije dodatno i direktnim merenjima.
Dobijeni parametri potencijala i gustine struje korozije u funkciji od pH i cM (H4Y) razlikuju se u zavisnosti od oblast pH rastvora, a promena se javlja pri pH ≅ 8. Na osnovu eksperimentalnih podataka polarizacionih krivih polureakcija korozije i određenih parametara korozije diskutovan je mehanizam procesa korozije cinka u blisko neutralnim rastvorima EDTA.
Ključne reči: cink, EDTA, kinetika korozije, mehanizam korozije
THE ZINC CORROSION IN NEAR NEUTRAL EDTA SOLUTIONS
Abstract
The kinetics investigation of cathodic (hydrogen evolution reaction – her) and anodic (zinc dissolution reaction – zdr) corrosion half reactions was done in near neutral Ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA-H4Y) solutions with sistematiclly varied composition: (i) at different pH values (pH = 3.0-10.0) and constant total molar EDTA concentration (cM(H4Y) = const.) and (ii) with different concentrations cM(H4Y) (0.05 – 0.20 mol dm-3) and pH = const. The chatodic and anodic polarization curves of zinc corrosion half reactions are determined by using galvanostatic stacionary voltammetry. Corrosion potentials and densities are determined grafically from the chatodic and anodic polarization curves in the lower interval of current densities (cd′s) ( near 10-5 – 5⋅10-4 A cm-2) and additionally, the corrosion potential is determined by direct measuring too. Obtained corrosion parametars, the potential and current density, in function of the pH and cM(H4Y) are different, depending on the pH range of solutions. The changing of parametars are notifaing at the pH ≅ 8. On the bases of obtained experimental data from the polarization curves, the corrosion half reaction and parametars are determined and the mechanisam of zinc corrosion process is discassed in near neutral EDTA solutions.
Key words: zinc, EDTA, corrosion kinetics, corrosion mechanism
BROJ 3
M. D. OBRADOVIĆ, D. R. ĐUROVIĆ, A. KOWAL, B. M. PETROVIĆ, M. V. STOJANOVIĆ, M. D. MAKSIMOVIĆ, R. M. STEVANOVIĆ1, A. R. DESPIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:669.245’27.054.7=861
Karakteristike legura Ni-W elektrohemijski taloženih konstantnom i pulsirajućom strujom
Izvod
Prevlake legure Ni-W su elektrohemijski taložene iz amonijačno-citratnog elektrolita, na rotirajuću disk elektrodu od čelika, konstantnom i pulsirajućom strujom. Cilj rada je ispitivanje uticaja parametara taloženja, sastava legure i termičkog tretmana na morfologiju i mikrotvrdoću dobijenih prevlaka.
Ključne reči: legura nikal-volfram, elektrohemijsko taloženje, morfologija, mikrotvrdoća
PROPERTIES OF NI-W ALLOYS ELECTROCHEMICALLY DEPOSITED BY DIRECT AND PULSE CURRENT
Abstract
The Ni-W alloys were electrochemically deposited from a ammonia-citrate electrolyte on rotation disc electrode with a replaceable steel disc, by direct and pulsed current. The aim of the paper is investigations of parameters of deposition, structure of alloys and temperature treatment on morphology and microhardness of alloys.
Key words: nickel-tungsten alloys, electrochemical deposition, morphology, microhardness
MILORAD V. TOMIĆ, LJUBICA J. PAVLOVIĆ, MIOMIR G. PAVLOVIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:669.718.1.387=861
Neposredno elektrohemijsko taloženje prevlaka bakra na aluminijum
Izvod
Taloženje prevlaka bakra na aluminijumu i njegovim legurama vršeno je neposredno elektrohemijskim putem iz rastvora: CuSO4 (55g/dm3) + CH2 NH2 – CH2OH (100g/dm3) + (NH4)2SO4 (30g/dm3) + Na2SO4⋅10H2O (75g/dm3) + Na2CO3 (3g/dm3), temperatura sobna, gustina struje j = 0.3 A/dm2, pH = 10.3. Prevlake bakra dobijene iz ovog elektrolita, uz kvalitetnu hemijsku pripremu površine, imaju dobru adheziju. Uklanjanje oksidne opne sa površine aluminijuma vršeno je hemijskim putem u rastvorima 1-4. Takođ e je ispitivan i uticaj gustine struje i vremena taloženja na strukturu prevlaka bakra. Morfologija i strukturne karakteristike prevlaka bakra na aluminijumu ispitivane su skenirajućim elektronskim mikroskopom (SEM).
Ključne reči: elektrohemijsko taloženje metala, prevlake bakra na aluminijumu, mikrostruktura, skenirajuća elektronska mikroskopija (SEM)
DIRECT ELECTROPLATING OF COPPER COATINGS ONTO ALUMINUM
Abstract
The deposition of copper coatings has been done by direct electrochemical deposition from the solution: CuSO4 (55 g/dm3) + CH2 NH2 – CH2OH (100 g/dm3) + (NH4)2SO4 (30 g/dm3) + Na2SO4⋅10H2O (75 g/dm3) + Na2CO3 (3 g/dm3), room temperature, j = 0.3 – 0.8 A/dm2, pH = 10.3. The coatings obtained from this electrolyte have very good adhesion if they are followed by quality chemical preparation of the surface. The removal of the oxide film from the aluminum surface has been chemically done in solutions 1 – 4. The influence of current density and deposition time on the structure of copper coatings has been also examined. The morphology and the structural characteristics of copper coatings on aluminum were examined by scanning electron microscopy (SEM).
Key words: electrochemical deposition of metals, copper coatings on aluminum, microstructure, scanning electron microscopy (SEM)
I. P. ĆURČIĆ, M. M. POPOVIĆ, B. N. GRGUR
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:541.13:661.47.094.3=861
Elektrohemijska oksidacija jodid-jona u vodenim rastvorima
Izvod
U ovom radu ispitivana je elektrohemijska oksidacija vodenog rastvora jodid-jona u cilju određivanja optimalnih uslova elektrolize. Snimane su anodne polarizacione krive u rastvorima različite koncentracije KI od: 0,1; 0,2 i 0,4 mol dm-3. Za određivanje parametara elektrolize korišćen je šaržni elektrohemijski reaktor. Tokom elektrolize varirana je koncentracija KI (0,1; 0,2 i 0,4 mol dm-3) i gustina struja elektrolize od 10, 20 i 30 mA cm2. Elektroliza je, u svim slučajevima, vršena do postizanja stacionarne koncentracije ekvivalentnog joda. Tokom elektrolize vremenski je pra ćena potenciometrijskom titracijom količina ekvivalentnog joda, pH vrednost rastvora, kao i napon elektrohemijskog reaktora. Na osnovu ovih podataka određivano je integralno iskorišćenje struje. Zaključeno je da se optimalni uslovi elektrolize u pogledu iskorišćenja struje, najveće koncentracije ekvivalentnog joda, kao i najmanjeg napona elektrolize postižu u rastvoru koncentracije KI od 0,4 mol dm-3 i pri gustioni struje od 10 mA cm-2.
Ključne reči: elektrohemijska oksidacija jodida, elektroliza, šaržni reaktor, integralno iskorišćenje struje
ELECTROCHEMICAL OXIDATION OF IODIDE IONS IN AQUEOUS SOLUTIONS
Abstract
The electrochemical reaction of iodine ions oxidation was investigated in order to estimate the optimal conditions for electrolysis. The anodic polarization curves were determined in solutions of different KI concentration: 0.1, 0.2 and 0.4 M. Parameters of the electrolysis were estimated using charge electrochemical reactor. During the electrolysis, concentration of KI (0.1, 0.2 and 0.4 M) and current density of 10, 20 and 30 mA cm-2, were varied. The electrolysis in all cases was carried out until stationary concentration of equivalent iodine is achieved. During the electrolysis, the amount of equivalent iodine was determinated using potenciometric titration, pH of the solution and voltage, were monitored in time. Using this result, the integral current efficiency was estimated. It was concluded that optimal electrolysis conditions based on current efficiency, amount of equivalent iodine, and the lowest voltage, had been achieved in solution of 0.4 M KI and with current density of 10 mA cm-2.
Key words: electrochemical reaction, optimal conditions for electrolysis, charge electrochemical reactor, potenciometric titration, current efficiency
BORE JEGDIĆ, BILJANA BOBIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:620.192.4:669.14.018.8=861
Piting korozija nerđajućih čelika deo II: Uticaj nitratnih jona na piting koroziju nerđajućih čelika u rastvoru hlorida
Izvod
Prikazani su rezultati ispitivanja piting korozije nerđajućeg čelika Č4580 u rastvoru hlorida bez i u prisustvu nitratnih jona. Izvršeno je određivanje piting potencijala i kritične temperature pitinga. Pokazano je da se u prisustvu nitratnih jona povećava otpornost prema piting koroziji. Određena je minimalna koncentracija nitratnih jona koja obezbeđuje potpunu otpornost prema pitingu.
Ključne reči: piting korozija, nerđajući čelik, rastvor hlorida
PITTING CORROSION OF STAINLESS STEELS PART II: INFLUENCE OF NITRATE IONS ON PITTING CORROSION OF STAINLESS STEELS IN CHLORIDE SOLUTIONS
Abstract
Pitting corrosion of the stainless steel Č4580 in chloride solutions with and without nitrate ions was examined. Pitting potential and critical pitting temperature values were determined. Pitting corrosion resistance of examined stainless steel increases with increasing concentration of nitrate anions. The minimal concentration of nitrate anions for complete pitting corrosion resistance was obtained.
Key words: pitting corrosion, stainless steel, chloride solutions
PREDRAG M. ŽIVKOVIĆ, PETAR M. JOVANČIĆ, TIHOMIR R. DABIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:535.217-31:676.222/.223.004.622=861
Uticaj UV svetlosti na promene optičkih karakteristika novinskog papira u uslovima ubrzanog starenja
Izvod
Ispitan je uticaj UV svetlosti na promenu stepena beline i boje novinskog papira sa velikim sadržajem drvenjače. Utvrđena je zavisnost promene optičkih karakteristika papira od ukupne primljene energije UV zračenja. Utvrđeno je da odstupanja vrednosti optičkih karakteristika uzoraka koji su ubrzano starili u laboratorijskim uslovima, od vrednosti optičkih karakteristika uzoraka koji su starili prirodnim putem, pod dejstvom dnevne svetlosti, na kraju ispitivanja nisu veća od 5%. Na osnovu ovoga, prikazani metod procene promene optičkih karakteristika za ispitivani tip papira može se primeniti u posmatranom intervalu primljene energije UV zračenja po jedinici površine.
Ključne reči: starenje papira, stepen refleksije, belina papira
AN INFLUENCE OF UV LIGHT ON THE OPTICAL CHARACTERISTICS OF NEWSPRINTING PAPER DURING ACCELERATED AGEING
Abstract
An influence of UV light on reflectance values, whitness degree and colour of the newsprinting paper containing grea amount of mechanical pulp was investigated. The dependance of the optical characteristics of the paper on total absorbed energy of UV ligh was also determined. It is shown that difference between optical characteristics of spontaneously day light aged paper and samples aged in the laboratory conditions, are less than 6%. Consequently, the proposed method for evaluation of the optical characteristics of newsprinting paper could be applied.
Key words: paper ageing, reflectance values, paper whiteness degree
NEBOJŠA D. NIKOLIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:620.193.7:541.13:66.087=861
Magnetoelektrohemija: Osnovne činjenice i uticaji primenjenog magnetnog polja na koroziju metala, prenos mase, kinetiku procesa i preferencijalnu orijentaciju taloga
Izvod
U ovom radu biće date teorijske osnove na kojima se zasnivaju principi magneto-elektrohemije. Analiziraće se uticaji koji primenjena magnetna polja mogu da imaju na kinetiku elektrohemijskih procesa, prenos mase u elektrohemijskoj ćeliji, koroziju metala i na preferencijalnu orijentaciju taloga.
Ključne reči: magnetoelektrohemija, magnetno polje, kinetika, korozija
MAGNETOELECTROCHEMISTRY: BASIC FACTS AND THE EFFECTS OF THE APPLIED MAGNETIC FIELDS ONTO CORROSION OF METALS, MASS TRANSFERS, KINETIC OF PROCESS AND THE PREFERRED ORIENTATION OF DEPOSITS
Abstract
In this work, the theoretical survay of the basic facts about magnetoelectrochemistry will be given. It will be analysed the efects of the applied magnetic fields on kinetic of the electrochemicall processes, mass transfer in the electrochemical cell, corrosion of metals and preferred orientation of metal deposits.
Key words: magnetoelectrochemistry, magnetic fields, kinetic, electrochemicall processes, mass transfer, electrochemical cell, corrosion
BROJ 4
VUJADIN ALEKSIĆ1 , MIODRAG ARSIĆ1, ŽIVČE ŠARKOČEVIĆ2
Stručni rad [PDF]
UDC:620.193.918-948.1:624.012.36=861
Oštećenja i posledice korozije metala u prednapregnutim betonskom konstrukcijama
Izvod
U radu je dat prikaz mogućih oštećenja i posledica izazvanih korozijom kablova za prednaprezanje u prednapregnutim betonskim konstrukcijama, a razmotrena je i mogućnost preduzimanja mera da se takve pojave preventivno spreče.
DEMAGES AND CONSEQUENCE OF CORROSION THE METAL IN PRESTRESSED OF CONCRETE STRUCTURES
Abstract
In this paper is giving illustrate of potentiality damages and consequence of corrosion wire in pre stressed of concrete structure and considered might initiate steps in order that phenomena prior to prevent.
MIOMIRKA ANĐIĆ, MIRKO LAZIČIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:620.195.1/.9-973:71=861
Zaštita Al-profila pri korišćenju na niskim temperaturama
Izvod
Definisan je sistem premaza, tok tehnološkog procesa i kontrola. Navedeni su režimi obrade, potrebni materijali, alati i oprema. Al-profili su korićeni kao delovi fasada za stambene zgrade u Moskvi.
PROTEKTION OF Al – PROFILES WHEN USING ON LOW TEMPERATURES
Abstract
The coating system,technological process and control flow are defined. The machining regimes,materials,tools and eqwipment required are specified. Al-profiles were used as facade parts for apartment in Moscow.
ZORAN AVRAMOVIĆ, MILAN ANTONIJEVIĆ, ĐORĐE PETROVIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:620.192.42-936.46:669.35’4/193=861
Inhibitori korozije mesinga u rastvorima hloridnih jona
Izvod
U ovom radu dati su rezultati ispitivanja korozionog ponašanja mesinga CuZn- 28, sa pet stepeni deformacije, u kiselo-sulfatnom rastvoru, u prisustvu hloridnih jona, u koncentracijama od 5•10-1 i 1.0M. Efekat površinski aktivnih supstanci, kao što su: tiourea (TU), benzotriazol (BTA), etilen-diamin -tetra-sirćetna kiselina (EDTA), hidrazin-sulfat (HS) i 2-butin-1,4 diol (DS-3), na koroziono ponašanje ispitivanih uzoraka mesinga, diskutovano je na osnovu vrednosti gustina korozionih struja i stepena inhibiranja. Nađeno je da u rastvorima hloridnih jona, pri koncentraciji ispitivanih inhibitora korozije od 10-2%, inhibitorski efekat pokazuje samo tiourea. Povećanje koncentracije inhibitora korozije na 10-1% ukazuje da, osim inhibitora tiouree, izrazit inhibitorski efekat pokazuje i benzotriazol, pri čemu se vrednosti stepena inhibiranja kreću oko 97%. Ostali inhibitori korozije ne pokazuju inhibitorski efekat na proces korozije mesinga, ni u povećanim koncentracijama, već se može govoriti o njihovom aktivatorskom efektu. Stepen deformacije mesinga nema bitnijeg uticaja na vrednosti stepena inhibiranja.
Ključne reči: mesing, polarizacija, decinkacija, inhibitor, stepen inhibiranja
THE CORROSION INHIBITORS OF BRASS IN CHLORIDE SOLUTIONS
In this work we are presented our results of behaviour of CuZn-28 brass, with five deformation degrees, in acid sulphate solution, in presence of chloride ions, with concentration of 5·10-1M and 1.0M. Effect of surface active substances as well as thiourea (TU), benzotriazole (BTA), ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA), hydrazine sulphate (HS) and 2-butin-1,4 diole (DS-3) on corrosion behaviour of analyzed brass samples, was discussed based on current density value and inhibition efficiency degree value. In solutions with present chloride ions and inhibitors of concentrations of 10-2%, the best corrosion inhibitor is thiourea. Increase of inhibitor concentration at 10 -1% results into a significant increase of inhibition degree of BTA (97%). The other analyzed corrosion inhibitors have no inhibition effect in chloride solutions on brass corrosion; even it could be talk about an activation effect. Deformation degree of brass samples has no important influence on inhibition degree value.
Key words: brass, polarization, dezincification, inhibitor, inhibition efficiency
АНДРЕЈА ТОДОРОВИЋ, НОВИЦА РАКИЋЕВИЋ, БРАНИМИР ГРГУР
Стручни рад [ПДФ]
UDC:53.082.75.001.573:546.226-325=861
Formiranje aproksimacionih diferencijalnih jednačina za određivanje električne i molarne provodljivosti vodenog rastvora sumporne kiseline
Izvod
U radu je obrađena problematika formiranja sistema aproksimacionih linearnih diferencijalnih jednačina za približno izračunavanje električne i molarne provodljivosti vodenog rastvora sumporne kiseline. Pokazano je kako se na osnovu podataka eksperimentalnih merenja navedenih veličina vrši postavljanje aproksimacionih linearnih diferencijalnih jednačina ili njihovih sistema, koji praktično opisuju dinamiku procesa i osbine elektrohemijskog sistema. Rešavanjem tako postavljenih jednačina metodom Runge-Kuta četvrtog reda pomoću odgovarajučih funkcija Matlab računarskih programskih paketa, dobijaju se odgovarajuće karakteristike pogodne za analizu režima rada i ispitivanje uticaja parametara na osobine sistema. Dobijeni rezultati u vidu numeričkih vrednosti promenljivih, su veoma precizni, pouzdani i zadovoljavajući za praksu i istraživanja, a ostvaruju se za relativno kratko vreme. Sve to opravdava ovakav pristup i primenu metode putem formiranja aproksimacionih diferencijalnih jednačina za rešavanje ovih i sličnih pitanja.
FORMATION OF APROXIMATIVE DIFFERENTIAL EQUATIONS FOR ELECTRICAL AND MOLAR CONDUCTIVITY DETERMINATIONS OF SULFURIC ACID AQAEOUS SOLUTION
Abstract
In this paper formation of linear differential equations for approximative determination of electrical and molar conductivity of sulfuric-acid solutions, has been give.
NEBOJŠA D. NIKOLIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:620.183/.186:669.248.7=861
Struktura nikal – nikal nanokontakta dobijenih elektrohemijskim taloženjem
Izvod
Strukture Ni – Ni nanokontakata dobijenih elektrohemijskim taloženjem na različitim katodnim potencijalima su bile analizirane. Ni – Ni nanokontakti su taloženi iz Vatovog rastvora sa dodatkom kumarina, i dobijene morfologije su ispitane tehnikom skenirajuće elektronske mikroskopije (SEM) . Pokazano je da se struktura Ni – Ni nanokontakta dobijenih na potencijalima od – 1000 i – 1200 mV/ZKE sastoji od relativno velikih zrna nikla, dok su Ni – Ni nanokontakti dobijeni na potencijalu od – 1300 mV/ZKE bili veoma razvijene dendritične strukture.
Ključne reči: elektrohemijsko taloženje, magnetno polje, nikal, nanokontakt
STRUCTURES OF NI – NI NANOCONTACTS OBTAINED BY THE ELECTRODEPOSITION IN THE PRESENCE OF A MAGNETIC FIELD
Abstract
Structures of Ni – Ni nanocontacts obtained by the electrodeposition at the different cathodic potentials were analysed. Ni – Ni nanocontacts were electrodeposited from a Watt solution in the presence of coumarin, and the obtained morphologies were examined by the scanning electron microscopy (SEM) technique. It was shown that structures of Ni – Ni nanocontacts obtained at potentials of – 1000 and – 1200 mV/SCE consisted of a relatively very large nickel clusters, while the structure of Ni – Ni nanocontact obtained at a potential of – 1300 mV/SCE was a very developed dendritic structure, which was denoted as 3D arboreous-bead-dendritic structure (ABDS).
Key words: electrodeposition, magnetic field, nickel, nanocontact.
MILORAD V. TOMIĆ, LJUBICA J. PAVLOVIĆ, MIOMIR G. PAVLOVIĆ
Originalni naučni rad [PDF]
UDC:620.192.42-936.43/.46:669.387=861
Uticaj fluorida i pH vrednosti elektrolita na strukturu prevlaka bakra istaloženih na aluminijumu
Izvod
Prevlake bakra taložene su elektrohemijskim putem neposredno na aluminijum iz elektrolita sastava: CuSO4⋅5H2O (55g/dm3) + CH2 NH2 – CH2OH (100g/dm3) + (NH4)2SO4(30g/dm3) + Na2SO4⋅10H2O (75g/dm3) + Na2 CO3 (3g/dm3 ), temperatura sobna, gustina struje j = 0,6 A/dm2 i pri pH vrednosti 10.3 – 8.5. U radu je pokazano da sa smanjenjem pH vrednosti ispod 10.3 opada i pokrivenost osnovnog metala i da prevlaka nastavlja rast na već stvorenim centrima kristalizacije. U elektrolit za taloženje prevlaka bakra dodavani si fluoridi u obliku NaF u koncentraciji od 0.5 do 3 g/dm3. Sa povećanjem koncentracije fluorida menja se struktura prevlake bakra; kristalna zrna su krupnija, prevlaka postaje poroznija, pokrivenost osnovnog metala je sve manja, ali je intezivnije narastanje novih slojeva prevlake na već stvorevim centrima kristalizacije.
Ključne reči: elektrohemijsko taloženje metala, uticaj pH vrednosti, mikrostruktura, skenirajuća elektronska mikroskopija (SEM)
THE EFFECT OF THE FLUORIDES AND PH VALUE OF THE ELECTROLYTE ON THE STRUCTURE OF COPPER COATINGS DEPOSITED ONTO ALUMINUM
Abstract
The copper coatings were electrodeposited directly onto aluminum from the following solution: CuSO4 ⋅5H2O (55 g/dm3) + CH2 NH2 – CH2OH (100 g/dm3) + (NH4)2SO4 (30 g/dm3) + Na2SO4 ⋅ 10H2O (75 g/dm3) + Na2CO3 (3g/dm3), room temperature, current density j = 0.6 A/dm2 at pH = 10.3- 8.5. It is shown in this paper that by lowering the pH value, the coverage of the base metal is decreasing and the coating is continuing its growth on the already created centers of crystallization. The fluorides in the form of NaF, concentration varying from 0.5 to 3 g/dm3, were added to the electrolyte for copper electrochemical deposition. Increasing the concentration of the fluorides, the structure of the copper coating is changing; crystalline grains are larger, the coating is more porous and the coverage of the base metal is smaller, but the growth of the new layers of coating onto already existing centers of crystallization is more intense.
Key words: electrochemical deposition of metals, the effect of pH value, microstructure, scanning electron microscopy (SEM)
RADOMIR VASIĆ, ZAGORKA RADOJEVIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:620.193.46:624.012.8=861
Koroziono dejstvo rastvornih soli u zidovima od opeka
Izvod
U radu je dat krtak prikaz, pojave eflorescencije rastvornih soli kod opeka ugrarađenih u fasadne zidove. Oštećenja fasadnih opeka povezano je sa prodorom vode u zidove. Oštećenje i degradacija opeka nastaje u uslovima eksploatacije kao rezultat hidratacionih ili kristalizacionih pritisaka odnosno nastanka i pojave rastvornih soli na površini opeka. Specijalna pažnja posvećena je pojavi rastvornih soli nastalih kao rezultat hemijske reakcije između cemetnog maltera i opeka u specijalnim klimatskim uslovima. Na osnovu analize više slučajeva iz prakse ukazan je način nastanka i metode za indentifikaciju rastvornih soli.
U principu zaštita zidova se vrši na taj način što se sprečava prodor vode u zidove u toku gradnje i dodatnom hidrofobnom zaštitom kompletnih zidova po završetku gradnje.
CORROSION EFFECTS OF SOLUBLE SALTS IN THE WALLS OF BRICKS
Abstract
The paper describees, in short, the appearance of salt eflorescence on facing brick walls building of strukture. Deterioration of facing brick is related to the phenomenon of water penetration into the building material. Damage and degradation of facing brick, in exploitation, can be the result of: dissolution of hydrating and crystallizing pressures and eflorescence of dissolved salts on product surface. The special attention has been pointed to dhe appearances of salt effloresce as a hemical reakction between cement morztar and bricks under certain climatic conditions. Acording to the analysis of the occurences from practice, the review of methods used for indentification and genessis of salt efflorescence, has benn also presented. As a principle, protection of facing brick is based on preventing or making it difficult for water to penetrate the material, which is achieved, by additional treatment of all massonery with hydrophobic protective agents.
VLADIMIR VUJIČIĆ
Stručni rad [PDF]
UDC:620.197:669-4=861
Privremena zaštita metalnih proizvoda
Izvod
U radu su opisani postupci za sprečavanje atmosferske korozije u uslovima skladištenja metalnih proizvoda. Ukratko su opisana i sredstva koja se primenjuju za zaštitu i to: zaštitna ulja, zaštitne masti, zaštitni solventi, odvlaživaći i inhibitori korozije.
TEMPORARY PROTECTION OF METAL PRODUCTS
Abstract
The paper deals with procedures for prevention of atmospheric corrosion during storage of metal products. The paper also provides a short description of agents applied in order to protect. The agents includes: protective oils, protective greases, protective solvents, dehumidifiers and corrosion inhibitors.
